Historia SJO WUM

Historia Studium Języków Obcych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Początki nauczania języków obcych sięgają lat 1945–1949, kiedy to zaczęto prowadzić nieobowiązkowe lektoraty dla studentów Wydziału Lekarskiego i Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Stomatologicznej. Zajęcia z języków nowożytnych i łaciny (dla studentów nieposiadających oceny z tego języka na świadectwie dojrzałości) odbywały się przy Wydziałach Uniwersytetu Warszawskiego. Po przekształceniu w 1949 r. wydziałów uniwersyteckich i Akademii Stomatologicznej w Akademię Medyczną w roku akademickim 1951/1952 rozpoczęto obowiązkowe nauczanie języka rosyjskiego na I i II roku studiów oraz zajęcia fakultatywne z innych języków. Prowadzono też lektorat języka łacińskiego. Nie istniało jeszcze Studium Języków Obcych jako odrębna jednostka dydaktyczna, a opiekunem lektoratów była prof. dr med. Janina Dąbrowska, ówczesna Prorektor ds. dydaktyki. Nie było wówczas programów nauczania i podręczników do nauczania specjalistycznych języków obcych dla studentów medycyny, lekarzy, farmaceutów i stomatologów.

W 1954 roku mgr Ryszard Sztetner, lektor języka niemieckiego, został mianowany pierwszym kierownikiem Studium Języków Obcych (SJO). 19 kwietnia 1956 roku ukazało się zarządzenie Ministra Zdrowia w sprawie utworzenia i organizacji studiów praktycznej nauki języków obcych  w akademiach medycznych. SJO otrzymało trzy sale ćwiczeniowe i dwa pomieszczenia administracyjne  w budynku Collegium Anatomicum przy ul. Chałubińskiego 5, gdzie prowadziło swoją działalność do końca 1974 roku. Liczba sal ćwiczeniowych wkrótce okazała się niewystarczająca i zajęcia z języków obcych odbywały się w salach prosektoryjnych i laboratoriach chemicznych oraz pomieszczeniach wynajmowanych na mieście. W 1975 roku SJO przeniosło się wraz z Zakładem Filozofii na pierwsze piętro budynku przy ul. Złotej 7 do zaadaptowanego w tym celu lokalu zajmowanego poprzednio przez Zakład Farmakognozji Wydziału Farmacji AM. W roku 2000 SJO zajęło VI piętro w budynku Rektoratu przy ul. Żwirki i Wigury 61, gdzie sale zostały zaprojektowane specjalnie dla potrzeb zajęć językowych.

Wraz z powstaniem II Wydziału Lekarskiego, English Division i Odziału Fizjoterapii oraz Wydziału Nauki o Zdrowiu SJO musiało dostosować się do nowych wyzwań. Objęcie nauką języków obcych coraz większej liczby studentów, rozszerzony program lektoratów na II Wydziale Lekarskim, nauczanie języka polskiego jako obcego (język ogólny i specjalistyczny) i łaciny w języku angielskim w English Division, stworzenie programów dla nowych kierunków studiów licencjackich i magisterskich rozszerzyły z konieczności zakres działalności SJO.

Programy nauczania

Ważny okres w historii SJO Akademii Medycznej w Warszawie stanowił rok 1967, gdy Departament Szkolnictwa Wyższego i Nauki Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej powołał, m.in. z inicjatywy ówczesnego Kierownika SJO, mgr Sabiny Janickiej, Komisję Programową w celu opracowania programów nauczania języka specjalistycznego. Po zaopiniowaniu przez Sekcję Medyczną Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, nowe programy nauczania języków obcych opracowane dla wydziałów lekarskich i farmaceutycznych zaczęły obowiązywać w Akademiach Medycznych w roku akademickim 1968/1969.

Doskonalenie programów nauczania języków obcych stało się stałym elementem działalności SJO, często we współpracy z lektorami z innych Akademii Medycznych. W 1976 roku w SJO w Warszawie odbyła się seria spotkań dyskusyjnych poświęconych unowocześnieniu programów z udziałem przedstawicieli SJO z innych uczelni medycznych.

W roku 1989 przedstawiciele SJO – mgr Marian Kwiatkowski (język rosyjski), mgr Barbara Tryuk-Czapska (język francuski) i mgr Joanna Ciecierska (język angielski) – weszli w skład Zespołu dydaktycznego ds. nauczania języków obcych w akademiach medycznych przy Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. W opracowaniu ramowych programów nauczania oprócz wymienionych brali też udział inni lektorzy SJO w Warszawie: mgr Barbara Jenike i mgr Krystyna Tudruj (język angielski) i mgr Stanisław Jończyk (język niemiecki). Programy te odegrały dużą rolę w stworzeniu modelu nauczania języka specjalistycznego medycyny i nauk pokrewnych.

W roku 1999 przedstawiciele Zespołu języka angielskiego (Joanna Ciecierska, Marcin Otto, Krystyna Tudruj i Grazyna Wodnicka) uczestniczyli w konferencji „Unowocześnienie procesu dydaktycznego w świetle wdrażania ujednoliconych treści programowych nauczanie języków obcych w Akademiach Medycznych” zorganizowanej przez Centrum Nauczania Języków Obcych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi i The British Council. Są współautorami stworzonych wówczas programów nauczania języka angielskiego (Program lektoratu języka angielskiego dla wydziałów medycznych oparty jest na programie opracowanym przez mgr Krystynę Tudruj w ramach programu Tempus).

Zmieniało się usytuowanie lektoratów w programach studiów: z fakultatywnych stały się obowiązkowe. Przez dość długi okres (do roku 1993) prowadzone były nie tylko dla studentów, ale i doktorantów. Przedmiotem niezmiennie obowiązkowym pozostaje lektorat języka łacińskiego obowiązujący wszystkich studentów, nawet jeśli uczyli się go w szkole średniej.

W 1976 roku wprowadzono na I Wydziale Lekarskim naukę języka rosyjskiego na I roku studiów oraz do wyboru angielskiego, francuskiego lub niemieckiego na II, III i IV roku studiów. Program ten współistniał z systemem egzaminów specjalizacyjnych, wymagającym wykazania się znajomością dwóch języków nowożytnych.

W roku akademickim 1981/1982 wprowadzono kolejne zmiany w programie nauczania, które uzyskały pozytywną opinię dziekanów wydziałów i uczelnianych organizacji studenckich. Wprowadzony wówczas na I Wydziale Lekarskim i ówczesnym Oddziale Stomatologii program zakładał tradycyjnie naukę języka łacińskiego, do wyboru język francuski, niemiecki lub rosyjski oraz język angielski dla wszystkich studentów.      

W całej historii SJO koncentrował się na nauce języka specjalistycznego. Początkowo skupiano się przede wszystkim na nauce terminologii, dążąc do tego, aby studenci mogli posługiwać się przynajmniej biernie nauczanymi językami, tzn. korzystać z literatury specjalistycznej.  Obecnie lektoraty muszą spełniać wyższe wymogi i kształcić umiejętności czynnej komunikacji w środowisku zawodowym. 

Podręczniki

Tworzenie nowych programów wiązało się ściśle z publikowaniem podręczników i skryptów do nauki języków obcych w akademiach medycznych oraz – we wcześniejszym okresie – średnich szkołach medycznych. Pierwsze w kraju pozycje do nauki języka specjalistycznego – angielskiego (mgr Sabina Jędraszko) i niemieckiego (mgr Alina Orłowska) – zaczęły ukazywać się w latach pięćdziesiątych. Wieloletnia lektorka języka angielskiego Sabina Jędraszko (1951–1971) była także autorką „Słownika lekarskiego polsko-angielskiego i angielsko-polskiego”, pierwszej publikacji tego typu w Polsce. Potem pojawiły się podręczniki do nauki języka francuskiego (mgr Jadwiga Stefanowicz i mgr Sabina Janicka) i rosyjskiego (mgr Danuta Ramotowska) oraz nowe podręczniki do nauki języka niemieckiego dla studentów medycyny i farmacji (mgr Edeltrauta Janik i mgr Stanisław Jończyk) jak również skrypt do nauki języka niemieckiego dla stomatologów (mgr Stanisław Jończyk).

Lektorzy zatrudnieni w SJO są autorami podręczników do nauki wszystkich przewidzianych programem języków, z których korzystają obecnie również studenci innych uczelni medycznych (m. in. podręczniki do nauki języka angielskiego Joanny Ciecierskiej, Barbary Jenike i Krystyny Tudruj, Marcina Otto i Zofii M. Patoki, do języka niemieckiego Macieja Ganczara i Barbary Rogowskiej). Dla studentów uczelni medycznych przeznaczone są skrypty mgr Jadwigi Niklewicz (język łaciński dla obcokrajowców) i mgr Urszuli Swobody-Rydz (język angielski w farmakologii). Obecnie trwają prace nad serią nowoczesnych podręczników języka angielskiego dla studentów położnictwa, pielęgniarstwa, dietetyki, farmacji, fizjoterapii oraz kierunku lekarskiego.

Zajęcia fakultatywne  

Od wielu lat, obok obowiązkowych lektoratów, SJO prowadzi dodatkowo fakultatywne nauczanie języków obcych, a od 2003 roku organizuje odpłatne kursy dla  lekarzy.

Działalność SJO

Lektorzy SJO brali i biorą czynny udział w działalności wydziałów Akademii Medycznej (obecnie Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego) jako członkowie Rad Pedagogicznych.

Pracownicy SJO tłumaczą teksty dla potrzeb administracji, zakładów i klinik oraz informatorów i opracowań z dziejów uczelni jak również na zamówienie osób i podmiotów zewnętrznych.

W roku 2014 z inicjatywy SJO WUM oraz Kolegium „Artes Liberales” UW na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym zorganizowana została ogólnopolska konferencja naukowa „Literatura piękna i medycyna”, otwierająca cykl spotkań medycyny i humanistyki. W dniach 17–18 listopada 2016 r. spotkanie poświęcone było „Medycynie w filmie i teatrze”. Najbliższa konferencja traktować będzie o związkach medycyny z filozofią i etyką.

Egzaminy

Od roku 1957 SJO prowadzi egzaminy specjalizacyjne z języków obcych dla lekarzy, lekarzy stomatologów, farmaceutów; wymóg ten ograniczono obecnie do kandydatów, którzy rozpoczęli specjalizację przed 1 stycznia 2013 r. SJO prowadzi także egzaminy ze znajomości języków obcych dla kandydatów na studia doktoranckie oraz w ramach egzaminów doktorskich dla doktorantów z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i instytutów naukowych o profilu medycznym, a także egzaminy dla studentów kierowanych przez IFMSA na praktyki zagraniczne. 

Kierownicy

Studium Języków Obcych kierowali kolejno:

mgr Ryszard Sztetner (1954–1965)

mgr Sabina Janicka (p.o. 1965–1966, 1967–1978)

mgr Marian Kwiatkowski (1979–2004)

mgr Joanna Ciecierska (2004–2013)

dr Maciej Ganczar (od 2013)